Janina Rogozińska

---

Życiorys

Janina Rogozińska urodziła się jako córka Jana Rogozińskiego, znanego kupca z Wolsztyna, oraz Heleny z domu Waszkowiak, która była wdową po Karolu Kużdowiczu, tragicznie zmarłym w wyniku wojennych wydarzeń w 1914 roku. W rodzinie Janiny znaleźli się także jej przyrodni bracia, Alfons Kużdowicz, który zasłynął jako profesor genetyki roślin, oraz Czesław Kużdowicz, pracownik Instytutu Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN w Jabłonnie. Janina miała także dwie siostry – starszą Annę oraz młodszą Marylę.

W swoim rodzinnym mieście Janina ukończyła zarówno szkołę powszechną, jak i gimnazjum o profilu matematyczno-fizycznym. W czasie II wojny światowej, jako nastolatka, pracowała w wolsztyńskim Holzbau Werke, gdzie zdobyła doświadczenie w pracy fizycznej. Po zakończeniu działań wojennych ukończyła liceum, a mimo niepowodzenia na egzaminie wstępnym na Uniwersytet Poznański, w 1948 roku została studentką Wydziału Biologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W 1952 roku Janina uzyskała tytuł magistra filozofii w dziedzinie botaniki. Praca magisterska, zatytułowana „O zawiązywaniu się nasion u tataraku”, została napisana pod czujnym okiem profesora Jana Zabłockiego. Po zakończeniu studiów rozpoczęła pracę w Zakładzie Fizjologii Roślin na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie prowadził badania profesor Jerzy Czosnowski. W 1957 roku Janina była stypendystką w laboratoriach kultury tkankowej u profesora Rogera Gauthereta w Paryżu, a rok później obroniła doktorat, którego temat brzmiał „Analiza wpływu substancji rakotwórczych na strukturę i biochemizm tkanek roślinnych hodowanych in vitro”.

W 1960 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych na roczny staż w Instytucie Botanicznym na University of Texas w Austin. Jej obecność, jako pierwszej polskiej stażystki zza „żelaznej kurtyny”, wzbudziła pewne zainteresowanie. W 1961 roku rozpoczęła praktyki w Instytucie Botanicznym na University of Wisconsin w Madison, gdzie zaproponowano jej trzyletni etat naukowy (1961–1964).

Po powrocie do kraju, z powodu nieautoryzowanego przedłużenia pobytu w Stanach, nie powróciła już na Uniwersytet w Poznaniu. Od 1965 roku pracowała w Instytucie Dendrologii PAN w Kórniku, gdzie z sukcesem założyła pracownię kultur in vitro roślin drzewiastych. W 1968 roku obroniła swoją habilitację na podstawie pracy „Badania nad naturalnymi cytokininami”. Rok później zasiliła zespół nowo powstającego Zakładu Fizjologii Roślin w bydgoskiej filii poznańskiej Wyższej Szkoły Rolniczej, a w kolejnym roku objęła stanowisko docenta.

W 1974 roku, gdy Zakład stał się częścią Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, Janina Rogozińska kierowała Katedrą Fizjologii Roślin na Wydziale Rolniczym. W 1981 roku odznaczono ją tytułem profesora zwyczajnego.

Po przejściu na emeryturę w 1996 roku, Janina Rogozińska zmarła 11 sierpnia 2007 roku. Jej miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu (kwatera św. Barbary-30-21).

Działalność naukowa

Janina Rogozińska miała szerokie zainteresowania naukowe, które obejmowały badania dotyczące powiązań pomiędzy strukturą chemiczną a biologiczną aktywnością zarówno naturalnych, jak i syntetycznych cytokinin. Analizowała również rolę fitohormonów w różnorodnych procesach fizjologicznych oraz metody uzyskiwania haploidów buraków cukrowego i pastewnego. Była pionierką w promowaniu technik kultur in vitro. Opracowała rozwiązania dotyczące klonalnego rozmnażania buraka, rzepaku, powojnika oraz kalanchoe. Jako pierwsza rozpoczęła badania nad mikrorozmnażaniem polskich odmian papryki.

Jej zainteresowania naukowe rozwijały się i ewoluowały w trakcie zagranicznych staży i wyjazdów. W 1957 roku przez kilka miesięcy miała okazję przebywać na Sorbonie, gdzie pracowała w laboratorium kultur tkankowych pod kierunkiem profesora Rogera Gauthereta, co miało kluczowy wpływ na jej późniejszą rozprawę doktorską. W 1960 roku, podczas rocznego stażu na Uniwersytecie stanowym w Austin, współpracowała z zespołem prof. W. G. Whaley’a; efektem tej współpracy był wspólny artykuł opublikowany w czasopiśmie Phytochemistry, co uznano za istotne osiągnięcie naukowe w tamtych czasach. Następnie, w latach 1961–1964, współpracowała z profesorem Folke K. Skoogiem na Uniwersytecie stanowym w Madison, gdzie przyczyniła się do identyfikacji naturalnych cytokinin. W 1972 roku odbyła trzymiesięczny staż w Laboratorium Chemii Organicznej Uniwersytetu Państwowego w Utrechcie w Holandii.

Rogozińska była aktywnym członkiem wielu prestiżowych instytucji, w tym Polskiego Towarzystwa Botanicznego (Oddział Poznański), Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, Federation of European Societes of Plant Physiology oraz International Association for Plant Tissue Culture. Jej dorobek naukowy obejmuje 67 prac oryginalnych, 19 artykułów oraz 20 komunikatów naukowych. Rogozińska była również recenzentką 88 publikacji i prac naukowych, nadzorując 46 prac magisterskich, sześć doktorskich oraz jedną habilitacyjną. Wśród jej licznych wychowanków znalazła się między innymi profesor Lucyna Drozdowska.

Nagrody i odznaczenia

Janina Rogozińska otrzymała szereg uznawanych w Polsce odznaczeń, które są świadectwem jej zasług i osiągnięć w różnych dziedzinach.

Wyróżnienia te obejmują:

• złoty Krzyż Zasługi, który została jej przyznany w 1973 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z 1985 roku,
• medal Komisji Edukacji Narodowej, który otrzymała w 1999 roku,
• odznakę honorową za zasługi dla rozwoju województwa bydgoskiego, nadaną jej w 1979 roku.

Wybrane publikacje

Wśród osiągnięć badawczych Janiny Rogozińskiej można znaleźć szereg istotnych publikacji, które w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju wiedzy w dziedzinie botaniki oraz biologii roślin. Poniżej prezentujemy wybrane przykłady jej prac:

• J. Rogozińska. Hamujący wpływ o-aminoazotoluenu na wzrost bezliścieniowych zarodków rzodkiewki hodowanych in vitro. „Acta Soc. Bot. Pol.”. 27, s. 103–113, 1958,
• J. Rogozińska. Analiza wpływu substancji rakotwórczych na strukturę i biochemizm tkanek roślinnych hodowanych in vitro [rozprawa doktorska]. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza, 1958. Brak numerów stron w książce,
• J. H. Rogozińska, J.P. Helgeson, F. Skoog. Tests for kinetin like growth promoting activities of triacanthine and its isomer, 6–(γ, γ-dimethylallylamino)-purine. „Physiol. Plantarum”. 17, s. 165–176, 1964,
• J. H. Rogozińska, P. A. Bryan, W. G. Whaley. Development changes in the distribution of carbohydrates in maize root apex. „Phytochemistry”. 4, s. 919–924, 1965,
• J. H. Rogozińska, A. B. Legocki. Cytokinins in the tRNA of pine buds. „Bull Acad. Polon. Sci. ser. Sci. Biol”. 17, s. 1–4, 1969,
• J. H. Rogozińska, C. Kroon, C. A. Salemink. Influence of alteration in the purine ring on biological activity of cytokinins. „Phytochemistry”. 12, s. 2087–2092, 1973,
• J. Rogozińska, U. Kotowska, M. Gośka. Rozmnażanie buraka pastewnego z hypokotyli poprzez kultury in vitro. „Hodowla Roślin, Aklim. Nasien.”. 23, s. 1–7, 1979,
• J. Rogozińska, M. Gośka. Indukcja organogenezy w korzeniach, hypokotylach i liścieniach buraka cukrowego w kulturach in vitro. „Zeszyty Naukowe ATR”. 108, Rolnictwo 16, s. 11–17, 1983,
• J. Rogozińska, S. Flasiński. The effect of nutrient, salt and osmotic stress on proline accumulation in oilseed rape plants. „Acta Physiol. Plant”. 9, s. 61–68, 1987,
• J. Rogozińska, L. Drozdowska. Rozmnażanie papryki poprzez kultury in vitro. „Ogrodnictwo”. 2, s. 17–18, 1989.

---

Oceń: Janina Rogozińska

---