Andrzej Józef Roman Piskozub, urodzony 5 lutego 1933 roku w Wolsztynie, to jeden z wybitniejszych polskich historyków i geografów, który odszedł 10 lutego 2021 roku w Gdańsku. W swojej bogatej karierze naukowej stał się specjalistą w dziedzinie historii oraz geografii cywilizacji, co znacząco wpłynęło na rozwój tych dyscyplin w Polsce.
Piskozub obejmował profesurę w Instytucie Historii Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie z pasją prowadził badania oraz wykłady, dzieląc się z uczniami swoją rozległą wiedzą i doświadczeniem. Jako założyciel i kierownik Katedry Nauki o Cywilizacji, którą prowadził w latach 1992–2002, wniósł istotny wkład w kształcenie przyszłych pokoleń badaczy.
Życiorys
Andrzej Piskozub był synem Kazimierza i Zofii. W 1953 roku z sukcesem ukończył Wyższą Szkołę Handlu Morskiego w Sopocie, co stanowiło początek jego kariery akademickiej. Od 1956 roku związał się z tą uczelnią jako asystent, a jego kariera szybko się rozwijała. W 1963 roku obronił pracę doktorską, a pięć lat później uzyskał stopień doktora habilitowanego. W 1975 roku awansował na profesora nadzwyczajnego, a w 1984 roku osiągnął tytuł profesora zwyczajnego. Wyróżniające się osiągnięcie miało miejsce w 1999 roku, kiedy to został doktorem honoris causa Uniwersytetu Szczecińskiego.
W 1975 roku Piskozub był odpowiedzialny za założenie Zakładu Ekonomiki Transportu na Uniwersytecie Gdańskim. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Ekonomiki Transportu tej uczelni w latach 1981–1984. W latach 90-tych przeniósł się na Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie utworzył Katedrę Nauki o Cywilizacji w 1992 roku.
Jego wkład w dziedzinie historiozofii obejmował różnorodne innowacje, w tym stworzenie koncepcji kwadratu kulturowego, która stanowi alternatywę dla quincunxa zaproponowanego przez Feliksa Konecznego. Jako kierownik Katedry Nauki o Cywilizacji, Piskozub opracował dwa kluczowe podręczniki: „Polska w cywilizacji zachodniej” (1995) oraz „Cywilizacje w czasie i przestrzeni” (1996). Przyczynił się także do prawydania „Tragicznych manowców” Władysława Studnickiego (1995) oraz „Religii Cesarstwa Rzymskiego i Chrześcijaństwa antycznego” Tadeusza Zielińskiego (1999).
W jego pracy szczególne miejsce zajmują przekłady dzieł uznanych autorów, w tym dwa tomy Arnolda J. Toynbeego: „Antyczna grecka myśl historyczna” (2000) oraz „Hellenizm. Dzieje cywilizacji” (2002). Był także współtłumaczem „Narodu europejskiego” Richarda Coudenhove-Kalergiego (1997) oraz „Władzy totalnej” Karla A. Wittfogla (2002). Jego wcześniejsze prace, takie jak „Gniazdo Orła Białego” (1968) i „Kształty polskiej przestrzeni” (1970), a także liczne artykuły z lat 70. i 80., pozwoliły mu uzyskać uznanie jako eksperta w zakresie geografii historycznej Polski.
W latach 1990–1991 był członkiem zespołu odpowiedzialnego za opracowanie koncepcji zmian w organizacji terytorialnej państwa, gdzie w Urzędzie Rady Ministrów stworzył autorski projekt podziału Polski na dziewięć regionów wywodzących się z historycznych obszarów tego kraju. Temat ten kontynuował, rozwijając go w kontekście historycznych regionów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, argumentując, że struktura terytorialna przyszłej Europy Regionów będzie się formować na bazie istniejących regionów historycznych Europy.
Po przejściu na emeryturę opublikował swoje wspomnienia pt. „Już tylko cywilizacja” (2006). Piskozub miał również swoją obecność w życiu politycznym, będąc członkiem Ruchu Obywatelskiego Akcji Demokratycznej, z której odszedł w 1991 roku, nie zgadzając się na przystąpienie do Unii Demokratycznej. Warto również wspomnieć, że jest ojcem profesora Jacka Piskozuba, znanego w środowisku akademickim (ur. 1959).
Nagrody i odznaczenia
Andrzej Piskozub, w swoim dorobku, otrzymał szereg nagród oraz odznaczeń, które potwierdzają jego znaczący wkład w dziedzinie edukacji. W szczególności wyróżnia się jego wielokrotne nagradzanie przez instytucje rządowe oraz honorowe tytuły przyznawane przez różne organizacje.
- nagroda Ministra Edukacji Narodowej, przyznawana aż siedmiokrotnie,
- srebrny Krzyż Zasługi,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- medal Komisji Edukacji Narodowej,
- tytuł Zasłużonego Nauczyciela PRL, który otrzymał w 1984 roku.
Publikacje
W dorobku Andrzeja Piskozuba znajdują się liczne publikacje, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy na temat historii, geografii oraz filozofii czasu i przestrzeni. Oto niektóre z nich:
- Gniazdo Orła Białego. Warszawa 1968,
- Dziedzictwo polskiej przestrzeni. Geograficzno-historyczne podstawy struktur przestrzennych ziem polskich. Wyd. Ossolineum, Wrocław 1987, s. 337. ISBN 83-04-02476-4,
- Podstawy metodologiczne nowego podziału makroregionalnego i jego rola w kształtowaniu środowiska kulturowego Polski Ludowej. [w:] Biuletyn KPZK PAN nr 142, 1989, Warszawa,
- Elementy nauki o cywilizacji. Wyd. UG, Gdańsk 1992, s. 176. ISBN 83-7017-378-0,
- Między historiozofią a geozofią. Szkice z filozofii czasoprzestrzeni ludzkiej. Wyd. UG, Gdańsk, s. 248. ISBN 83-7017-519-8,
- Polska w cywilizacji zachodniej. Elementy nauki o cywilizacji II. Wyd. UG, Gdańsk 1995, s. 207. ISBN 83-7017-585-6,
- Czasoprzestrzeń cywilizacyjna. Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2003, s. 160. Seria: Dzieła Zebrane. Tom III. ISBN 83-7322-742-3,
- Sarmackie dziedzictwo. Traktat o czterech rodzimych ojczyznach. Wyd. ElSet, Olsztyn 2016. ISBN 978-83-64736-46-9.
Przypisy
- a b Piskozub Andrzej Józef. rejestry-notarialne.pl, 13.05.2021 r. [dostęp 07.01.2024 r.]
- Pożegnanie prof. Andrzeja Piskozuba. ug.edu.pl. [dostęp 12.02.2021 r.]
- Jacek Piskozub. [w:] Strona internetowa Institute of Oceanology PAN [on-line]. IO PAN. [dostęp 13.06.2021 r.]
- KATALOG zespołu „Kolekcja Unii Wolności”. archiwa.org. [zarchiwizowane z tego adresu 25.11.2015 r.], s. 31.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Kazimierz Frieske | Jerzy Dembczyński | Janina Rogozińska | Józef Maria Hoene-Wroński | Anna Bujakiewicz | Zygmunt Machoy | Henryk Kostyra | Gwidon Zalejko | Adam HamrolOceń: Andrzej Piskozub