Gwidon Zalejko

Nauka i edukacja

Gwidon Zalejko, urodzony 1 maja 1962 roku w Wolsztynie, a zmarły 4 sierpnia 2001 roku w Poznaniu, był wybitnym polskim historykiem. Jako doktor nauk humanistycznych, specjalizował się w zagadnieniach dotyczących historii historiografii oraz metodologii historii. Pracował jako wykładowca na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie przekazywał swoją wiedzę kolejnym pokoleniom studentów.

W latach osiemdziesiątych, Gwidon Zalejko był aktywnie zaangażowany w działalność kolportażową tzw. drugiego obiegu, co wiązało się z represjami ze strony władz. Poza tym, swoją karierę akademicką łączył z nowymi wyzwaniami, wchodząc w latach dziewięćdziesiątych na rynek reklamy, w którym stał się jednym z pionierów w Poznaniu.

Jego badania skoncentrowały się na historiografii radzieckiej, biografistyce historycznej oraz analizie transformacji ustrojowej, prowadzącej do wprowadzenia kapitalizmu. W swoim dorobku naukowym, Gwidon Zalejko opublikował około 30 artykułów w języku polskim, jak również w językach obcych, takich jak angielski, hiszpański oraz rosyjski.

Interesował się szczególnie genezą ustroju kapitalistycznego oraz jego dyfuzją na innych kontynentach, przy czym w latach osiemdziesiątych XX wieku analizował problem przekształcania systemu socjalistycznego na model demokratyczny. Po upadku PRL zaangażował się w budowę gospodarki rynkowej, co miało istotne znaczenie dla rozwoju rynku reklamy w Poznaniu.

W kontekście jego wpływu na środowisko akademickie, prace Gwidona Zalejki dotyczące społecznej i edukacyjnej funkcji wiedzy historycznej nadal stanowią ważny element refleksji wśród historyków i dydaktyków historii, podkreślając jego trwałe znaczenie w polskiej historii nauki.

Życiorys

Gwidon Zalejko swoją edukację związał z historią, studiując na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w latach 1980–1985. W 1985 roku, pod okiem profesora Jerzego Topolskiego, obronił pracę magisterską zatytułowaną „Metodologiczne problemy biografistyki historycznej”. W okresie od 1983 do 1985 roku angażował się w działalność NSZZ „Solidarność”, co doprowadziło go do aresztowania oraz postawienia przed obliczem śledztwa, którego rezultaty zostały zarchiwizowane w Oddziałowym Archiwum IPN w Poznaniu.

Po tym traumatycznym doświadczeniu, Zalejko miał trudności ze znalezieniem zatrudnienia, co skłoniło go do podjęcia pracy jako stróż oraz pomocnik w zakładzie krawieckim. W 1987 roku, mimo zawirowań związanych z Służbą Bezpieczeństwa, rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Historii Nowożytnej do końca XVIII wieku i Metodologii Historii, przy boku profesora Topolskiego. Od 1985 do 1992 roku współpracował z Interdyscyplinarnym Zespołem Badawczym Przejścia Międzyformacyjnego, mającym siedzibę przy Katedrze Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, którym kierował profesor Andrzej Zybertowicz.

10 maja 1993 roku Gwidon Zalejko obronił doktorat, zatytułowany „Historiografia radziecka po II wojnie światowej o genezie kapitalizmu”. Obrona tego dokumentu oznaczała zakończenie jego części akademickiej kariery. Następnie skierował swoje kroki w stronę branży reklamowej, w której jego pierwszą większą kampanią było zlecenie dla agencji JUST, dla której opracował kampanię reklamową „Zielono mi”. W 1996 roku założył firmę reklamową TRES i objął stanowisko redaktora w piśmie społeczno-gospodarczym „Na zachód od Warszawy”.

Gwidon Zalejko odszedł z tego świata w sierpniu 2001 roku, a jego miejsce ostatniego spoczynku znajduje się na Cmentarzu Junikowo w Poznaniu.

Upamiętnienie

W dniu 9 sierpnia 2003 roku, w miejscowości Otryt, nieopodal Chaty Socjologa, otwarto przystanek autobusowy na jego cześć, oznaczony ul. Gwidona 39, co nawiązuje do liczby jego przeżytych lat. Lokalizacja ta miała szczególne znaczenie, gdyż Gwidon często ją odwiedzał w latach 80. Jego biblioteka, mimo że rozproszona, pozostaje w pamięci, gdyż wiele egzemplarzy zostało oznakowanych ekslibrisami, co stanowi symbol jego intelektualnego dziedzictwa.

Publikacje

Oto wybrane publikacje Gwidona Zalejko, które ukazują jego wkład w dziedzinie historii oraz metodologii badań historycznych.

  • Biografistyka historyczna – zarys ewolucji gatunku. „Historyka: studia metodologiczne”, 18 (1988) s. 37-55,
  • Estudios en torno al paradigma marxista del proceso histórico (investigaciones soviéticas contemporáneas sobre la formación del capitalismo). Áreas. Revista Internacional de Ciencias Sociales 11 (1989): 125-134,
  • (z Andrzejem Zybertowiczem) Gospodarcza aktywność szlachty jako czynnik przesądzający o narodzinach kapitalizmu: prezentacja i analiza koncepcji Jerzego Topolskiego, w: Interdyscyplinarne studia nad genezą kapitalizmu, t. II, red. Adam Czarnota i Andrzej Zybertowicz (Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1993),
  • Historia – uniwersum: (M. A. Barga koncepcja dziejów i ich badania). „Historyka: studia metodologiczne”, 19 (1989) s. 59-77,
  • Internet: czyżby nowe medium reklamy?, [w:] Wiedza i Umiejętności. T. 1, 2001, s. 95-110,
  • (z Andrzejem Zybertowiczem) La nobleza como gran impulsora de la transición al capitalismo. Una presentación critica de la concepción de Jerzy Topolski. Áreas. Revista Internacional de Ciencias Sociales 11 (1989): 137-143,
  • Marksistowski paradygmat badań historycznych: powojenna historiografia o powstawaniu kapitalizmu, Toruń 1993,
  • Narracja historyczna jako struktura ponad zdaniowa, [w:] Jan Pomorski (red.): Metodologiczne problemy narracji historycznej, Lublin 1990, s. 105-116,
  • On Cognitive and Extra-cognitive Components of the Historical Narrative, in: Narration and Explanation. Contributions to the Methodology of the Historical Research, ed. by Jerzy Topolski, Rodopi, Amsterdam-Atlanta 1990, p. 55-60,
  • Przeciw metodzie (biograficznej). Refleksje nad historycznością biografistyki, [w:] O biografii i metodzie biograficznej, red. Teresa Rzepa, Jacek Leoński, Poznań, NAKOM, 1993: 15-24,
  • Przemoc, w poszukiwaniu interpretacji, red. W. Hanasz, G. Zalejko, Toruń 1991,
  • Soviet Historiography as 'Normal Science’ in Historiography between Modernism and Postmodernism: Contributions to the Methodology of the Historical Research, ed. Jerzy Topolski (Amsterdam, 1994), s. 179–190,
  • Stereotypy w myśleniu historyków, [w:] Podręcznik historii — perspektywy modernizacji, red. Maria Kujawska, Poznań 1994,
  • Z metodologicznych zagadnień biografistyki historycznej. „Przegląd Humanistyczny”, 33/8/9 (287/288) (1989) s. 129–141.

Przypisy

  1. Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 19.03.2021 r.]
  2. l, Historia ludzi. Historia dla ludzi. Krytyczny wymiar edukacji historycznej – Książka | Księgarnia internetowa Poczytaj.pl [online], www.poczytaj.pl [dostęp 20.03.2021 r.]
  3. JAKIEJ HISTORII POLACY POTRZEBUJĄ | XX Powszechny Zjazd Historyków Polskich [online], umcs.lublin.pl [dostęp 21.03.2021 r.]
  4. Dr Gwidon Zalejko, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 24.02.2021 r.]
  5. Jacek Bartkowiak: Walka o studencką samorządność na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1980–1989. Poznań: 2018, s. 208-209. [dostęp 23.02.2021 r.]
  6. Ewa Domańska, Gwidon Zalejko, [w:] Historia na Uniwersytecie Poznańskim. Od Seminarium Historycznego do Instytutu Historii (1919-2019), red. K. Balbuza, J. Dobosz, D. Konieczka-Śliwińska, K. Kościelniak, P. Matusik, Poznań 2019, s. 133.
  7. A. Radomski, Historiografia radziecka jako paradygmat (uwagi o książce Gwidona Zalejki: Marksistowski paradygmat badań historycznych. Powojenna historiografia ZSRR o powstaniu kapitalizmu), w: Historyka, t. XXIV, 1994: 103-109.
  8. M. Bugajewski, rec.: G. Zalejko, Marksistowski paradygmat badań historycznych. Powojenna historiografia ZSRR o powstaniu kapitalizmu (w: Interdyscyplinarne studia nad genezą kapitalizmu, t. 3. pod red. A. Zybertowicza), Toruń 1993, ss. 144, [w:] Nasze Historie, nr 2, 1995, Instytut Historii UAM, s. 105-107.
  9. Przemoc, w poszukiwaniu interpretacji, red. W. Hanasz, G. Zalejko, Toruń 1991.
  10. Ruszyła budowa na Otrycie. bieszczady.pl, 27.08.2003 r. [dostęp 23.02.2021 r.]
  11. Przystanek: ul. Gwidona 39. [dostęp 23.02.2021 r.].
  12. GwidonG. Zalejko GwidonG., Estudios en torno al paradigma marxista del proceso histórico (investigaciones soviéticas contemporáneas sobre la formación del capitalismo), „Áreas. Revista Internacional de Ciencias Sociales” (11), 1989, s. 125–134, ISSN 1989-6190 [dostęp 20.03.2021 r.] (hiszp.).
  13. GwidonG. Zalejko GwidonG., AndrzejA. Zybertowicz AndrzejA., La nobleza como gran impulsora de la transición al capitalismo. Una presentación critica de la concepción de Jerzy Topolski, „Áreas. Revista Internacional de Ciencias Sociales” (11), 1989, s. 137–143, ISSN 1989-6190 [dostęp 20.03.2021 r.] (hiszp.).

Oceń: Gwidon Zalejko

★★★★★
Średnia ocena:4.56 Liczba ocen:7